Pracę pompy ciepła można opisać za pomocą różnych współczynników efektywności. Jedne pozwolą łatwo porównać różne urządzenia, a inne oszacować koszt eksploatacji sprzętu lub policzyć opłacalność inwestycji. Sprawdź, czym są współczynniki COP, SCOP i SPF pompy ciepła oraz co warto o nich wiedzieć.
Czym jest współczynnik COP pompy ciepła i do czego służy?
Skrót COP (ang. Coefficient Of Performance) oznacza współczynnik wydajności pompy ciepła. Parametr wskazuje, jak efektywnie urządzenie pracuje w określonych warunkach. Wylicza się go jako iloraz energii cieplnej, którą pompa ciepła dostarcza do instalacji grzewczej do zużytej w tym celu energii elektrycznej.
Przykładowo, współczynnik COP równy 4 oznacza, że pompa ciepła wytworzy 4 kW ciepła na każdy 1 kW zużytego prądu. Im wyższy będzie więc ten parametr, tym wydajniejsze urządzenie. Współczynnik COP pozwala zatem porównywać efektywność pracy różnych pomp ciepła – pod warunkiem, że zestawiamy wartości dla tych samych warunków.
Współczynnik COP a temperatura dolnego i górnego źródła ciepła
Współczynnik COP danej pompy ciepła nie jest stały, lecz zmienia się w zależności od warunków, w jakich pracuje urządzenie, czyli od temperatury:
- Dolnego źródła ciepła (powietrza na zewnątrz lub płynu/gruntu w zależności od typu pompy). Im jest ona wyższa, tym wyższy będzie współczynnik COP. Wydajność pompy ciepła będzie więc mniejsza w czasie bardzo niskich temperatur i mrozów.
- Górnego źródła ciepła, czyli medium grzewczego w instalacji. Im jest ona niższa, tym wyższy będzie współczynnik COP. Wydajność pompy ciepła będzie więc największa w przypadku ogrzewania niskotemperaturowego – podłogowego lub ściennego.
Producenci powietrznych pomp ciepła najczęściej podają parametr dla warunków A7/W35, czyli przy temperaturze zewnętrznej 7°C i temperaturze medium grzejnego w instalacji 35°C. Często można też znaleźć informacje dla powietrza 7°C oraz zastosowań średnio- i wysokotemperaturowych (A7/W45 i A7/W55).
Współczynnik COP pompy ciepła – co jeszcze warto o nim wiedzieć?
Jeśli chcesz porównać różne pompy ciepła, upewnij się, że zestawiasz współczynniki COP dla tych samych warunków. Do porównań wybierz natomiast ten wskaźnik, którego warunek W będzie najbliższy temperatury medium grzejnego w instalacji w Twoim domu.
Zwróć również uwagę, czy producent podaje parametr wyliczony na podstawie najnowszej obowiązującej normy PN-EN 14511 (może się zdarzyć, że będzie podany według starej normy PN-EN 255). Warto też dopytać i zestawić ze sobą współczynniki COP dla niższej temperatury powietrza (np. A2). Wydajność powietrznych pomp ciepła odczuwalnie spada bowiem poniżej 5°C, przez co różnice pomiędzy wartościami na przykład dla A7/W35 i A2/W35 mogą wynosić nawet kilkadziesiąt procent.
Czym jest współczynnik SCOP pompy ciepła i co daje jego znajomość?
Współczynnik SCOP (ang. Seasonal Coefficient Of Performance) informuje, jaka będzie uśredniona wydajność pompy ciepła w skali roku/sezonu grzewczego przy określonych założeniach. Podobnie jak COP, będzie miał on różną wartość w zależności od temperatury medium grzejnego w instalacji, ale uwzględnia szacunkowe wahania temperatur powietrza dla danej strefy klimatycznej.
W przeciwieństwie do COP, współczynnik SCOP pozwala oszacować koszt eksploatacji pompy ciepła. Trzeba jednak w tym celu najpierw poznać roczne zapotrzebowanie cieplne budynku oraz łączną ilość energii cieplnej, którą trzeba dostarczyć do podgrzania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.). Dzieląc te wartości przez odpowiednio wyliczone współczynniki SCOP, otrzymamy szacowane roczne zużycie prądu przez pompę ciepła.
Co to jest SPF pompy ciepła i czym różni się od współczynnika SCOP?
Warto pamiętać, że współczynnik SCOP jest wielkością szacunkową. Nie chodzi przy tym tylko o to, że faktyczna, roczna liczba godzin pracy pompy ciepła przy danych temperaturach zewnętrznych będzie się nieco różnić niż założona dla danej strefy klimatycznej. Na rzeczywiste koszty eksploatacyjne wpływają też:
- zmienne i zależne od osobistych preferencji ustawienia temperatury w systemie centralnego ogrzewania;
- zapotrzebowanie na temperaturę zasilania, które w konkretnych instalacjach może w odmienny sposób zmieniać się w zależności od temperatury zewnętrznej;
- obciążenie cieplne budynku (wskaźniki można więc porównywać tylko dla budynków z takim samym obciążeniem cieplnym położonych w tej samej strefie klimatycznej);
- rzeczywiste, a nie szacowane zużycie c.w.u.
Gdy znamy faktyczne koszty, można z kolei obliczyć SPF (ang. Seasonal Perfomance Factor). Jest to rzeczywista wydajność pompy ciepła w konkretnym sezonie grzewczym oraz przy określonych ustawieniach i sposobie eksploatacji urządzenia.
Można więc powiedzieć, że współczynnik SPF pompy ciepła to urealniony SCOP, który post factum informuje, jak efektywnie pracuje instalacja grzewcza. Obie wartości wylicza się w taki sam sposób, tylko w przypadku SPF dzieli się nie szacowaną, lecz faktyczną ilość dostarczonego ciepła przez zużycie prądu wskazywane przez licznik.
