Minimalizacja strat ciepła i maksymalizacja odzyskiwania energii, to główne idee, które przyświecają domom pasywnym. Co to za budynki i jakie rozwiązania się w nich stosuje? Jaka jest cena budowy domu pasywnego i czym się on różni od domu energooszczędnego i zeroenergetycznego? Wyjaśniamy, co warto wiedzieć o ekologicznym budownictwie.
Co to jest dom pasywny? Co to znaczy, że budynek jest pasywny?
Dom pasywny to wyjątkowo energooszczędny budynek mieszkalny, który ma bardzo niskie koszty eksploatacyjne. Musi on spełniać następujące kryteria:
- zapotrzebowanie cieplne budynku poniżej 15 kWh na m²/rok
- łączne zużycie energii do ogrzewania budynku i ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) oraz zasilania urządzeń elektrycznych mniejsze niż 60 kWh na m²/rok;
- współczynnik przenikania ciepła nie większy niż 0,15 W/m²K.
Żeby dom spełniał te wymagania, nie wystarczy doskonała izolacja cieplna. Konieczne są też inne rozwiązania konstrukcyjne, które minimalizują oraz niskie zużycie energii elektrycznej przez wszystkie sprzęty i instalacje domowe. Nazwa dom pasywny wzięła się zaś stąd, że budynek zatrzymuje w środku ciepło nie tylko to ciepło, które wytwarza nam aktywnie na przykład kocioł gazowy, ale również to, które zostało wyprodukowane pasywnie, jak zyski cięła ze słońca, zyski ciepła produkowane przez mieszkańców budynku albo na przykład te zgromadzone podczas pieczenia w piekarniku czy gotowania.
Dom energooszczędny a pasywny i zeroenergetyczny – czym się różnią?
Gdy mowa o ekologicznym budownictwie, określeń takich jak dom pasywny czy energooszczędny używa się czasem zamiennie. Nie są one jednak tożsame.
Zarówno dom energooszczędny, jak i pasywny, to budynki, w których zastosowano technologie i materiały budowlane, które pozwalają ograniczyć zużycie energii w porównaniu do tradycyjnych budynków. Celem budowli energooszczędnych jest natomiast zmniejszenie zużycia energii, a budynków pasywnych – uzyskanie maksymalnej efektywności energetycznej oraz minimalizacja kosztów energii.
Dom zeroenergetyczny to z kolei budynek, który w ciągu roku produkuje tyle energii, ile zużywa. Jest wyposażony w systemy i technologie, które pozwalają na maksymalne wykorzystanie energii słonecznej oraz innych źródeł odnawialnych. Celem jest, aby budynek całkowicie samodzielnie produkował energię potrzebną do jego funkcjonowania.
Cechy charakterystyczne nowoczesnych domów pasywnych
Pasywne domy wyróżniają się następującym zestawem cech.
- Rozkład pomieszczeń oraz układ i wielkość przeszkleń, które maksymalizują wykorzystanie energii słonecznej. Salon i w miarę możliwości także inne pomieszczenia dzienne, w tym kuchnia powinny mieć ekspozycję południową, a pomieszczenia gospodarcze oraz inne pomieszczenia nie przeznaczone na stały pobyt ludzi – północną. Od południa najlepsze będą duże okna połaciowe lub wręcz przeszkolone ściany, a od północy jak najmniej przeszkleń.
- Świetna izolacja przegród budowlanych (ścian, fundamentów i dachów). Grubość warstwy izolacyjnej w budynku może być dwa razy grubsza niż analogicznym domu który nie spełnia standardu pasywności.
- Drzwi i okna o najwyższej szczelności. Trójszybowe okna z przestrzenią międzyszybową wypełnioną argonem lub kryptonem oraz potrójnymi uszczelkami.
- Prosta, kompaktowa bryła pozbawiona balkonów i ozdobników architektonicznych, z możliwie jak najmniejszą liczbą tak zwanych mostków termicznych, czyli miejsc, które trudniej uszczelnić.
- System nawiewno-wywiewnej wentylacji mechanicznej z rekuperacją, czyli odzyskiem ciepła (zmniejsza straty ciepła nawet o 70-90% w porównaniu do wentylacji grawitacyjnej).
Ogrzewanie w nowych domach pasywnych, a w budynkach modernizowanych
W domach pasywnych bardzo często montuje się pompy ciepła i instalacje fotowoltaiczne. z Budynki pasywne mają tak niskie zapotrzebowanie cieplne, że w roli centralnego systemu grzewczego może wystarczyć wentylacja z nagrzewnicą powietrza w głównym kanale nawiewnym, która jest zasilana pompą ciepła o niewielkiej mocy podgrzewającą też c.w.u.
Rozwiązanie to mogą uzupełniać dodatkowe źródła ciepła zasilane fotowoltaiką, takie jak na przykład punktowe grzejniki elektryczne lub promienniki podczerwieni. W Polskim klimacie lepszym wyjściem może się jednak okazać pompa ciepła o nieco większej mocy w połączeniu z ogrzewaniem płaszczyznowym (tzw. podłogówka).
Z kolei w modernizowanych domach centralne ogrzewanie płaszczyznowe będzie musiało być bardziej wydajne. Termomodernizacja może bowiem znacząco ograniczyć zapotrzebowanie cieplne budynków, lecz ciągle będzie ono wyraźnie wyższe niż w pasywnym domu.
Jeśli budynek ma już przyłącze gazowe, najbardziej opłacalną inwestycją może się okazać hybrydowa pompa ciepła, czyli połączenie kotła kondensacyjnego z pompą ciepła. Wbudowany system automatyki dobiera źródło ciepła, które jest bardziej opłacalne w danej chwili (jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat takiego rozwiązania, sprawdź artykuł o zaletach ogrzewania hybrydowego).
Wyższy koszt budowy domu pasywnego – cena późniejszych oszczędności
Pasywny dom generuje duże oszczędności, ale jego budowa będzie odczuwalnie droższa niż tradycyjnego. Sam projekt dopasowany do indywidualnych potrzeb może kosztować 8-25 tysięcy złotych. Na szczęście, różnica pomiędzy kosztem budowy domu pasywnego, a tego spełniającego minimalne normy maleje.
Jeszcze kilkanaście lat temu wynosiła nawet 40%, a obecnie obiekt zbudowany w duchu budownictwa pasywnego będzie droższy średnio o 10-20%. Przy założeniu, że koszt postawienia budynku o powierzchni 100 m² i doprowadzenia go do stanu surowego zamkniętego wynosi obecnie około 350 tys. zł, nowoczesny dom pasywny tej wielkości można zbudować za 385-430 tys. zł.
